Jaki testosteron badać? Rodzaje, normy i interpretacja wyników krok po kroku

Jaki testosteron badać? Rodzaje, normy i interpretacja wyników

Spis treści

Czym jest testosteron i za co odpowiada?

Testosteron to hormon steroidowy należący do grupy androgenów. U mężczyzn produkowany jest głównie w jądrach, u kobiet – w jajnikach i nadnerczach. Odpowiada za rozwój cech płciowych, masę mięśniową, libido, poziom energii oraz ogólne samopoczucie.

Pełni funkcje:

  • regulacji popędu płciowego
  • utrzymania masy mięśniowej i gęstości kości
  • produkcji czerwonych krwinek
  • wpływu na nastrój i koncentrację

Rodzaje testosteronu – całkowity, wolny, związany

Badania testosteronu mogą obejmować trzy formy:

  • Testosteron całkowity – suma testosteronu wolnego i związanego z białkami (głównie SHBG i albuminą)
  • Testosteron wolny – aktywna, biologicznie dostępna frakcja, stanowi ok. 1–3% testosteronu całkowitego
  • Testosteron związany – większość testosteronu krąży w tej formie, nieaktywny biologicznie

Testosteron wolny daje najdokładniejszy obraz hormonalny, ale jego oznaczenie jest trudniejsze i droższe. Dlatego wstępnie bada się testosteron całkowity, a w razie nieprawidłowości – dodatkowo wolny.

Jaki testosteron badać – który wybrać i kiedy?

Najczęściej zalecanym pierwszym badaniem jest testosteron całkowity. Jeżeli wynik znajduje się na granicy normy lub objawy wskazują na zaburzenia hormonalne, lekarz może zlecić również oznaczenie:

  • testosteronu wolnego
  • SHBG (globulina wiążąca hormony płciowe)

Kiedy warto badać testosteron?

  • przy podejrzeniu andropauzy
  • w przypadku spadku libido i zaburzeń erekcji
  • przy chronicznym zmęczeniu, obniżonym nastroju
  • u kobiet z hirsutyzmem (nadmiernym owłosieniem) lub trądzikiem
  • w ramach diagnostyki niepłodności

Normy poziomu testosteronu dla mężczyzn i kobiet

Normy mogą się nieco różnić w zależności od laboratorium, jednak przybliżone wartości to:

Parametr Mężczyźni (nmol/l) Kobiety (nmol/l)
Testosteron całkowity 8 – 35 0,5 – 2,6
Testosteron wolny 0,17 – 0,62 0,01 – 0,04

Wartości poniżej dolnej granicy normy wymagają dalszej diagnostyki.

Jak przygotować się do badania testosteronu?

Badanie poziomu testosteronu wykonuje się na czczo, najlepiej między godziną 7:00 a 10:00 rano – wtedy poziom hormonu jest najwyższy.

Zalecenia przed badaniem:

  • nie jeść min. 8 godzin przed pobraniem
  • unikać alkoholu, intensywnego treningu i stresu dzień wcześniej
  • powstrzymać się od stosowania suplementów, które mogą wpłynąć na wynik (np. DHEA, testosteron)
  • poinformować lekarza o przyjmowanych lekach

Jak interpretować wyniki?

Interpretacja zależy od wieku, stylu życia, stanu zdrowia i objawów klinicznych.

  • Wysoki testosteron – może wskazywać na stosowanie dopingu, guz nadnerczy, nadmierną produkcję hormonalną
  • Niski testosteron – sugeruje hipogonadyzm, stres, przewlekłą chorobę lub zaburzenia osi podwzgórze–przysadka–jądra

Warto analizować wyniki razem z objawami. U mężczyzny z testosteronem 9 nmol/l i brakiem objawów niekoniecznie trzeba podejmować leczenie.

Co oznacza niedobór lub nadmiar testosteronu?

Niedobór testosteronu:

  • zmniejszenie libido, problemy z erekcją
  • utrata masy mięśniowej
  • przyrost tkanki tłuszczowej
  • depresja, drażliwość
  • zmniejszona gęstość kości

Nadmiar testosteronu:

  • agresja, trądzik, nadpobudliwość
  • nadciśnienie, zwiększone ryzyko chorób serca
  • ginekomastia (powiększenie gruczołów piersiowych)
  • zahamowanie naturalnej produkcji testosteronu

Warto zauważyć, że nadmiar często wynika z niekontrolowanej suplementacji lub stosowania dopingu hormonalnego.

Najczęstsze pytania (FAQ)

  • Czy można badać testosteron wieczorem? Nie zaleca się – poziom testosteronu jest wtedy niższy. Badanie powinno być wykonane rano.
  • Kiedy najlepiej zbadać testosteron? Między 7:00 a 10:00 rano, na czczo, po spokojnej nocy.
  • Czy testosteron bada się na czczo? Tak – aby wynik był miarodajny, należy być na czczo minimum 8 godzin.
  • Czy suplementy wpływają na wynik badania? Tak – zwłaszcza hormony, boostery testosteronu i niektóre adaptogeny mogą zafałszować wynik.
  • Czy MK-677 wpływa na poziom testosteronu? MK-677 stymuluje hormon wzrostu, co może pośrednio wpłynąć na regenerację i równowagę hormonalną, ale nie jest klasycznym boosterem testosteronu.

🛒 Zobacz MK-677 – produkt wspierający regenerację i skład ciała

Podsumowanie

Wybór rodzaju badania testosteronu zależy od objawów, celu diagnostyki i wskazań lekarza. Dla większości osób pierwszym krokiem jest badanie testosteronu całkowitego, a kolejne – wolnego i SHBG. Prawidłowa interpretacja wyników wymaga uwzględnienia kontekstu klinicznego i ewentualnych chorób towarzyszących.

Powrót do blogu